Nguyên nhân gây sai sót trong thu thập dữ liệu là một vấn đề quan trọng cần được chú ý để đảm bảo chất lượng và độ tin cậy của kết quả nghiên cứu. Dưới đây là ba nguyên nhân chính gây ra sai lệch trong quá trình thu thập dữ liệu:
1. Thiết kế bảng hỏi khảo sát không đạt yêu cầu
Thiết kế bảng hỏi đóng vai trò quan trọng trong việc thu thập dữ liệu chính xác. Các yếu tố như:
- Sử dụng thuật ngữ gây nhầm lẫn: Những từ ngữ phức tạp, khó hiểu hoặc mang nhiều nghĩa có thể khiến người trả lời khó hiểu và trả lời sai lệch.
- Câu hỏi không rõ ràng: Nếu câu hỏi không được diễn đạt một cách logic và rõ ràng, người trả lời sẽ khó trả lời đúng ý đồ nghiên cứu.
- Nội dung câu hỏi trùng lặp: Sự trùng lặp không cần thiết giữa các câu hỏi có thể gây khó chịu hoặc làm mất tập trung của người trả lời.
- Hình thức trình bày không thống nhất: Bảng hỏi không có bố cục rõ ràng, không nhất quán trong cách trình bày có thể gây nhầm lẫn.
Giải pháp: Tiến hành khảo sát thử (pre-test) trước khi triển khai khảo sát chính thức để kiểm tra và điều chỉnh bảng hỏi, đảm bảo tính hợp lý và khả năng trả lời.
2. Hướng dẫn phỏng vấn viên không kỹ lưỡng
Phỏng vấn viên đóng vai trò quan trọng trong việc tiếp cận và lấy thông tin từ đối tượng tham gia khảo sát. Một số sai sót có thể đến từ việc:
- Tính chủ quan của phỏng vấn viên: Nếu phỏng vấn viên không hiểu rõ nội dung bảng hỏi hoặc tự đưa ra nhận định cá nhân trong quá trình phỏng vấn, có thể gây ra sai lệch.
- Không kiểm tra kỹ lưỡng phỏng vấn viên: Đảm bảo rằng họ đã nắm vững cách sử dụng bảng hỏi và các kỹ thuật phỏng vấn là điều cần thiết để giảm thiểu sai sót.
Giải pháp: Đào tạo kỹ lưỡng cho phỏng vấn viên, kiểm tra lại quá trình phỏng vấn và đảm bảo rằng họ hiểu rõ mọi câu hỏi và các quy trình kỹ thuật cần thiết.
3. Kỹ thuật phỏng vấn kém
Kỹ năng phỏng vấn là yếu tố then chốt trong việc thu thập dữ liệu chính xác. Những phỏng vấn viên thiếu kinh nghiệm hoặc chưa có sự rèn luyện đúng mức sẽ dễ gây ra:
- Thiếu sự nhất quán trong cách đặt câu hỏi: Điều này có thể dẫn đến việc người trả lời không hiểu đúng câu hỏi.
- Sự chủ quan trong quá trình phỏng vấn: Phỏng vấn viên có thể dẫn dắt đối tượng trả lời theo ý kiến cá nhân của họ, làm cho dữ liệu bị sai lệch.
Giải pháp: Phỏng vấn viên cần được đào tạo kỹ năng phỏng vấn chuyên nghiệp, có sự rèn luyện qua thực tế và liên tục nâng cao kinh nghiệm.
4. Phỏng vấn sai đối tượng
Một trong những lỗi phổ biến là chọn nhầm đối tượng khảo sát, điều này thường xảy ra khi:
- Đối tượng không hiểu bảng hỏi: Đối tượng không nắm rõ nội dung bảng hỏi hoặc thiếu kiến thức về chủ đề khảo sát sẽ dẫn đến câu trả lời không chính xác.
- Đối tượng không quan tâm đến vấn đề khảo sát: Nếu người trả lời không quan tâm đến chủ đề, họ sẽ trả lời một cách hời hợt, không phản ánh đúng thông tin cần thu thập.
Giải pháp: Xác định và lựa chọn đúng đối tượng nghiên cứu, đảm bảo rằng họ có kiến thức và sự quan tâm cần thiết đến chủ đề nghiên cứu, sử dụng thông tin gạn lọc để gạn lọc đúng đối tượng tham gia khảo sát.
